به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، از دیدگاه طب رایج، علل ایجاد سنگ‌های صفراوی و راه پیشگیری و درمان آن در منابع مختلف مطرح شده است اما برای این‌که دیدگاه طب سنتی را در این زمینه جویا شویم و با تدابیر تغذیه‌ای و اثربخشی داروهای گیاهی آشنا شویم با دکتر مرضیه اعلی‌زاده، پزشک متخصص طب سنتی گفت‌وگو کرده‌ایم.

سنگ کیسه صفرا از شایع‌ترین بیماری‌هاست که مبتلایان به آن ممکن است علائم مختلف گوارشی را تجربه کنند. بیشتر از ۲۰‌درصد افراد مبتلا به سنگ‌های صفراوی، علامت‌دار یا دچار عوارض می‌شوند. سنگ‌های صفراوی در داخل کیسه صفرا یا مجاری صفراوی رشد کرده و می‌توانند بدون علامت یا علامت‌دار باشند. تشخیص براساس علائم بالینی و سونوگرافی شکم است. از عوارض مهم و تهدیدکننده‌ سنگ کیسه صفرا، التهاب حاد کیسه صفرا، کلانژیت حاد و پانکراتیت صفراوی است. در قالب دارو از اسیدهای صفراوی در برخی موارد برای حل کردن سنگ‌ها استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند عوارض گوارشی ایجاد کنند و معمولا پس از قطع درمان، احتمال عود سنگ زیاد است.

  هضم چربی با صفرا
صفرا در کبد تولید و به کیسه صفرا راه یافته و در آنجا ذخیره می‌شود. بعد از خوردن غذا، کیسه صفرا منقبض و صفرا به داخل روده می‌ریزد تا به هضم غذا کمک کند. در حقیقت صفرا باعث افزایش قدرت هضم به‌خصوص چربی‌ها می‌شود. در صورت تشکیل سنگ صفرا گاهی پزشک راهی جز جراحی و برداشتن کیسه صفرا ندارد. معمولا با برداشتن کیسه صفرا تمایل به ایجاد سنگ بسیار کم و حتی از بین می‌رود. در حال حاضر در طب رایج، برداشتن کیسه صفرا از طریق لاپاراسکوپی، درمان استاندارد برای حذف سنگ‌های صفراوی علامت‌دار است. در بیماران مبتلا به سنگ کیسه صفرا که بدون علامت هستند مدیریت انتظار، مناسب‌ترین انتخاب است و باید منتظر بود و دید تا علائم بیمار به کدام سمت می‌رود.

علت تشکیل سنگ صفرا از دیدگاه طب سنتی
در طب سنتی علت تشکیل سنگ‌های صفراوی، وجود خلط زیاد و غلیظ در بدن است. اگر مقدار این خلط کم یا خیلی غلیظ نباشد، اسلاج یا لجن صفراوی به وجود می‌آید. از دیگر علل مهم تولید سنگ صفرا، چاقی، جنس زن، افزایش سن، سردی مزاج و تنگی مجاری صفراوی را می‌توان نام برد. بی‌تحرکی نیز یکی دیگر از علل مهم است. بیماری سنگ کیسه صفرا به تعامل پیچیده بین عوامل ژنتیک، سبک زندگی و رژیم غذایی بستگی دارد. اضافه وزن، افزایش چربی‌ها و مقاومت به انسولین با افزایش بروز سنگ کیسه صفرا مرتبط است.

تشکیل صفرای اشباع شده از کلسترول در کبد، عامل پیش‌نیاز برای تشکیل سنگ‌های صفراوی است. عامل مهم دیگر میزان غلظت کلسیم صفرای موجود در کیسه صفراست. سنگ صفرا یک هسته مرکزی از نمک‌های کلسیم دارد و اطرافش هم کلسترول یا بی‌کربنات کلسیم وجود دارد. در مطالعات نشان داده شده است که تغذیه حیوانات با مقدار زیادی کلسیم، باعث افزایش ریسک تشکیل سنگ‌های صفراوی شده است. همچنین افزایش میزان محتوای چربی صفرا در تشکیل سنگ‌های صفراوی به‌خصوص نوع کلسترولی نقش دارد. بعضی از مواد غذایی خاص به‌عنوان عوامل خطرساز یا محافظت‌کننده در ارتباط با تشکیل سنگ کیسه صفرا مدنظر است.

 پرهیز از مصرف غذاهای غلیظ و دیر هضم
در درجه اول باید از پرخوری و درهم‌خوری پرهیز کرد. همچنین درمان سوء‌هاضمه در اولویت است. خوردن مواد غذایی غلیظ مانند شیر، پنیر به‌خصوص تازه، گوشت‌های غلیظ مانند گوشت شتر و گاو و ماهی، شیر برنج، هریسه، کله‌پاچه، فالوده‌های لزج، نان فطیر، رشته، کشک، حلوا و میوه‌های خام و دیرهضم می‌توانند در ایجاد سنگ‌های صفراوی تاثیر داشته باشند به‌خصوص اگر قدرت هضم فرد ضعیف باشد. بد نیست بدانید ضعیف‌بودن هضم، خود عامل بسیار مهمی در ایجاد سنگ است.

از پرهیزهای دیگر، مصرف‌نکردن ترکیب آرد و نشاسته و ترکیب شیر و برنج با هم است. همچنین بادمجان و تخم‌مرغ خیلی پخته‌شده نیز در ایجاد سنگ دخالت دارند. ورزش بلافاصله یا به‌مدت کوتاهی پس از غذا از مواردی است که پرهیز از آن به افراد توصیه می‌شود. پیروی از برنامه‌های غذایی که با افزایش مصرف انرژی با قندهای تصفیه‌شده به‌خصوص مواد غذایی حاوی شکر همراه با آرد سفید و غذاهای شیرین، مصرف چربی و فروکتوز بالا، فیبر و ویتامینC ‌کم و فست‌فود همراه هستند، خطر تشکیل سنگ کیسه صفرا را افزایش می‌دهند. بیماری سنگ کیسه صفرا با رژیم غذایی حاوی گوشت زیاد به‌طور معناداری مرتبط است. افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا باید تا حد امکان از مصرف چربی‌ها پرهیز کنند.

 غذاهای لطیف در حجم کم  به دفعات
از دیدگاه طب سنتی، قدم اول این است که علت به‌وجود آمدن سنگ را از بین برده و بعد اقدام به پاکسازی بدن شود. از غذاهای سریع‌الهضم و لطیف البته براساس مزاج و متناسب با هر فرد استفاده شود. اگر بدن ضعیف است از غذاهای زود هضم مانند گوشت مرغ، گوشت بره، بزغاله و تخم‌مرغ عسلی و امثال آن استفاده شود. اگر فرد قوی است بهتر است حجم غذا را کم و خوراکی‌هایی مانند ماش، اسفناج، سوپ جو و نخودآب استفاده کند.

کرفس و شوید نیز در تقویت هضم موثر هستند. مصرف چربی‌های غیراشباع، فیبر، روغن زیتون، امگا ــ ۳ و مصرف پروتئین گیاهی و مکمل‌های ویتامینC در پیشگیری از این بیماری نقش محافظتی دارند. برای برطرف‎شدن یبوست در مبتلایان باید اقدام شود. ورزش معتدل قبل از غذا و ماساژ بدن و روغن‌مالی توصیه می‌شود.


اثر داروهای گیاهی در درمان سنگ صفرا

شکستن و خارج‌کردن سنگ از طریق داروهای گیاهی می‌تواند مؤثر باشد. البته استفاده از داروهای گیاهی براساس مزاج فرد و بیماری‌های زمینه‌ای از فردی به فرد دیگر متفاوت است. پس سعی کنید از خوددرمانی یا مراجعه به افراد غیرمتخصص پرهیز کنید. در درد شدید ناشی از سنگ صفرا قبل از هر اقدام، تسکین درد در اولویت درمانی قرار دارد. بنابراین به صلاحدید پزشک گاهی فصد اولین اقدام درمانی است تا از عوارض احتمالی ناشی از التهاب کیسه صفرا جلوگیری شود. در طب رایج و سنتی، اساس پیشگیری اولیه در ایجاد سنگ‌های صفراوی تغییر سبک زندگی است. کمیت و کیفیت تغذیه و میزان تحرک بدنی مهم‌ترین عامل در پیشگیری از ایجاد سنگ صفراست. از آنجا که اصلاح چرخه خواب و بیداری و کنترل استرس‌ها اثر بسیار مهمی بر تنظیم سیستم‌های بدن دارد این مهم نیز باید مدنظر پزشکان و بیماران قرار گیرد.